سمنان، پیشرو در مبارزه  با بیابان‌زایی

استان سمنان با مساحتی بیش از 7/9 میلیون هکتار از نخستین استان‌های پیشگام در زمینه جلوگیری از بیابان‌زایی است. به گزارش ایرنا، اکنون نه فقط سمنان بلکه استان‌های حاشیه کویر گرفتار پدیده شوم بیابان‌زایی، فرسایش بادی و ریزگردها هستند که محیط‌زیست و منابع طبیعی این مناطق را دچار چالش جدی کرده است.


مشارکت مردمی، مؤثرترین راه مقابله  با بیابان‌زایی

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان با بیان این‌که فرسایش بادی ارمغان بیابان‌زایی است گفت: سالانه فرسایش بادی خسارت‌های زیادی به زیرساخت‌های استان مانند جاده، ریل راه‌آهن، خانه‌های مسکونی و محیط‌زیست وارد می‌کند و راهکار بیابان‌زدایی، فرهنگ‌سازی بین مردم برای مشارکت در حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی است.

«علینقی حیدریان» با اشاره به‌ضرورت حفظ پوشش گیاهی در نواحی بیابانی استان سمنان، به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با بیابان‌زایی افزود: در برخی مناطق نگاه مردم به تاغ‌زارها و گیاهانی مانند گز که برای جلوگیری از فرسایش خاک کاشته شده‌اند، نگاهی مبتنی بر تهیه هیزم است که این موضوع باعث می‌شود پوشش گیاهی منطقه به مخاطره بیفتد و روزبه‌روز بر میزان پیشرفت کویر افزوده شود. وی ادامه داد: سوزاندن و از بین بردن پوشش گیاهی بیابان‌های استان سمنان فرش قرمزی زیر پای کویر برای ورود به شهرهاست.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان اضافه کرد: افزایش اعتبار در بخش مهار بیابان‌زایی موضوعی اجتناب ناپذیر است و امید است با افزایش اعتبار زمینه کشت بوته‌های درآمدزا در بیابان‌ها افزایش یابد.


دانش بومی، مؤثر در بیابان‌زدایی

معاون پژوهشی و فناوری مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان گفت: در گذشته مردم عرصه‌های منابع طبیعی را با کمک دانش بومی حفظ می‌کردند، اما اکنون این دانش وجود ندارد. «سید علی اصغر هاشمی» افزود: در گذشته زراعت سیلابی و استفاده از آب‌های سطحی و سیلاب‌ها در مناطقی از استان سمنان رواج داشت و با این اقدام رطوبت خاک در سطح توزیع می‌شد و مانع از بیابان‌زایی، فرسایش بادی و تولید ریزگردها بود، اما اکنون این روش به دلیل‌های مختلف کنار گذاشته شده است.

وی بر فرهنگ‌سازی، استفاده درست و پرهیز از زیاده‌خواهی در استفاده از طبیعت تأکید کرد و از بین بردن تعادل و بر هم زدن نظم طبیعت را عامل اصلی تولید ریزگردها و تشدید بیابان‌زایی دانست.


فرسایش بادی، مهم‌ترین خسارت بیابان

رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان با بیان این‌که فرسایش بادی یکی از مهم‌ترین آسیب‌های مناطق خشک محسوب می‌شود افزود: در استان سمنان هر سال طرح‌های بیابان‌زدایی انجام می‌شود، اما کمبود اعتبار سد راه اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی است.

«علی ترابی» اظهارکرد: امسال از صندوق توسعه ملی سهمی برای اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی در نظر گرفته شده، اما هنوز اعتباری ابلاغ نشده است. وی بیان کرد: اجرای طرح‌های زیستی و دیگر اقدامات برای بیابان‌زدایی نیازمند تخصیص اعتبار در زمان مناسب است، چراکه کاشت نهال زمان خاصی ندارد و باید اختصاص بودجه با زمان کاشت درخت همخوانی داشته باشد. 

ترابی گفت: مشخص نبودن اعتبار تخصیصی بیش از کمبود اعتبار در اجرای طرح‌ها مشکل‌ساز است. اگر اعتبار کم اما میزان آن معین باشد، برنامه‌‌ریزی براساس آن موفق‌تر خواهد بود. رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان اظهار کرد: نهال‌کاری، آبیاری و مراقبت از نهال‌ها، مدیریت رواناب‌ها و بادشکن اطراف مزارع از جمله اقدام‌ها برای جلوگیری از فرسایش بادی و بیابان‌زایی است.


خسارت ۵۰ میلیارد ریالی

رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت: فرسایش بادی سالانه ۵۰ میلیارد ریال به زیرساخت‌های استان مانند کشاورزی، جاده‌ها، پوشش مرتعی،‌ محیط زیست و بهداشت خسارت می‌زند. وی افزود: براساس آخرین تحقیق‌های انجام شده، ۶۰۰ هکتار از پهنه استان سمنان درگیر کانون بحران فرسایش بادی و یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از پهنه استان سمنان تحت تأثیر فرسایش بادی است. 

ترابی با بیان این‌که در استان سمنان ۳۳ کانون بحرانی وجود دارد بیان کرد: بیشترین کانون‌های فرسایش بادی مربوط به جنوب و شرق استان است. وی از بین رفتن پوشش گیاهی، ایجاد مشکل در زمینه تأمین علوفه و غیرحاصل‌خیز شدن خاک اراضی کشاورزی را از پیامدهای بیابان‌زایی مطرح کرد.


بیابان‌زدایی با روش مالچ معقول نیست

رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت: استفاده از مالچ‌های نفتی یا شیمیایی در تثبیت عرصه‌های بیابانی به علت موقتی بودن و هزینه‌بر بودن معقول نیست و مشکلات زیست‌محیطی زیادی را به همراه دارد. ترابی بیان کرد: در شرایطی که در منطقه بیابانی قابلیت تثبیت زیستی وجود ندارد، مانند اراضی رسی، نمکی، اراضی شور و پف کرده به علت وجود میزان زیاد املاح در خاک یا دور بودن از منابع آبی، برای جلوگیری از فرسایش بادی از روش مالچ‌پاشی استفاده می‌شود.


مالچ ریگی، سازگار با بیابان

رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان با بیان این‌که این استان با اقلیم بیابانی با معضل فرسایش بادی درگیر است و همواره با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند اضافه کرد: برای رفع مشکل فرسایش بادی در استان سمنان با استفاده از نظرات پروفسور کردوانی و سایر متخصصان، ایده استفاده از مالچ سنگ‌ریزه‌ای که خود الهام گرفته از طبیعت یعنی رخساره‌های دشت ریگی است اجرا می‌شود. 

وی اضافه کرد: سازگاری با طبیعت، دائمی بودن و داشتن دوام و مقاومت در برابر تابش نور خورشید، بی‌نیازی از آب، طبیعی و آسان بودن اجرا و امکان اجرا در طول سال از جمله مزایای مالچ ریگی است. ترابی افزایش نیافتن دمای محیط، کاهش میزان تبخیر از سطح خاک، کاهش فرسایش آبی و هزینه کمتر نسبت به استفاده از مالچ‌های نفتی یا شیمیایی را از دیگر مزایای مالچ ریگی عنوان کرد. به گفته ترابی، در منطقه مکرش و در کنار عوارضی آزادراه گرمسار-قم در شهرستان گرمسار به وسعت ۱۰ هکتار به صورت آزمایشی برای کنترل فرسایش بادی از روش مالچ ریگی استفاده شده است.


هوای آلوده، ارمغان بیابان‌زایی در گرمسار

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان گرمسار با اشاره به حرکت شن‌های روان در منطقه ایستگاه کویر و ایجاد ریزگرد و غبار در منطقه گفت: امسال گرمسار 3 روز هوای توفانی داشت که از این 3 روز یک روز آن بحرانی بود و تنفس مردم را دچار مشکل کرد.«اسماعیل عرب معصومی» بیان کرد: در هوای گرمسار بیش از ۴۵۰ میکروگرم بر متر مکعب گرد و غبار در روزهای طوفانی گزارش شده است.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان گرمسار گفت: بیشترین غلظت ذرات گرد و غبار در این شهرستان هزار و ۶۰۰ میکروگرم بر متر مکعب گزارش شد که ۱۰ برابر بیشتر از حد بحرانی است.وی اضافه کرد: این شهرستان با داشتن ۲۸۴ هزار و ۷۰۰ هکتار اراضی کویری یکی از مناطقی است که هر سال با وزش بادهای موسمی ۱۲۰ روزه دچار مشکلات فراوانی می‌شود و مالچ‌پاشی نقش مؤثر در کاهش مشکلات دارد.

عرب معصومی اظهار کرد: از ۲۸۴ هزار و ۷۰۰ هکتار اراضی کویری شهرستان گرمسار، ۱۵ هزار هکتار مربوط به اراضی بحرانی درجه یک و بقیه مساحت مربوط به اراضی بحرانی درجه ۲ است. وی بیان کرد: عملیات مهار شن‌های روان به روش مالچ پاشی در ایستگاه کویر گرمسار به صورت آزمایشی انجام می‌شود. برای مهار شن‌های روان به روش مالچ‌پاشی بیش از ۷۰ میلیارد ریال اعتبار در نظر گرفته شده است. عرب معصومی با بیان این‌که عملیات مهار شن‌های روان با هماهنگی دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری انجام می‌شود افزود: عملیات مهار شن‌های روان تا پایان خرداد سال آینده ادامه دارد.